در ابتدا شرکت‌های psp مسئول ارائه خدمات پرداخت الکترونیک به افراد/کسب‌وکارها بودند و خدماتی مانند دستگاه کارت‌خوان (POS)، عابربانک (ATM)، درگاه پرداخت (IPG) و غیره را به مشتریانشان ارائه می‌کردند. اما تعداد محدود pspها و قوانین سختگیرانه مانند عدم ارائه درگاه به کسب‌وکارهایی که در قالب شبکه‌های اجتماعی فعالیت میکنند، سبب شد تا این ساختار پاسخگوی نیاز مردم نباشد و ساختار دیگری برای پاسخگویی به نیاز مشتریان ایجاد شود. اینجا بود که پرداخت یارها به وجود آمدند.
پرداخت‌یار به معنی شخصیت حقوقی ثبت شده است که در چارچوب سند تدوینی و بر اساس قرارداد منعقده با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت و تفاهم‌نامه منعقده با شرکت شاپرک فعالیت میکند. پرداخت یار پرداخت‌های بدون حضور کارت از جمله پرداخت‌های درون برنامه‌ای مبتنی بر زیرساخت‌های همراه را دریافت کرده و به شبکه شاپرک ارسال میکند.
یعنی پرداخت یارها شرکت‌های واسطه‌ای هستند که با شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت الکترونیک psp همکاری میکنند تا خدمات مالی مبتنی بر پرداخت اینترنتی (درگاه پرداخت) را به کاربرانشان ارائه کنند. در واقع پرداخت یارها آمده‌اند تا عملیات پرداخت را ساده و سریع کنند و کیفیت و امنیت تراکنش‌های اینترنتی را افزایش دهند. البته درست است که پرداخت یارها بخشی از مشکلات سیستم‌های مالی را رفع میکنند و پیچیدگی کمتری در ارائه خدمات دارند، اما حوزه خدماتشان محدودتر از pspها است.
پرداخت سازی و پرداخت یاری چه تفاوتی دارند؟
منظور از پرداخت ساز، شرکتی است که یک اپلیکیشن (نرم‌افزار) را با هدف تسهیل تراکنش‌های کارت به کارت توسعه می‌دهد.
اصلی‌ترین فرق پرداخت یار و پرداخت ساز در نوع خدمات است. پرداخت یارها تراکنش‌هایی که از طریق درگاه پرداخت انجام می‌شود را مدیریت میکنند و پرداخت سازها تراکنش‌هایی را مدیریت میکنند که از طریق کارت به کارت انجام می‌شوند. به‌علاوه پرداخت سازها از اپلیکیشن موبایل استفاده میکنند و درگاه‌های پرداخت نیازی به اپلیکیشن ندارند.
پرداخت یارها و پرداخت سازها، مستقیماً تحت نظارت شاپرک و بانک مرکزی فعالیت میکنند، اما نظارت بالای شاپرک بر فعالیت پرداختیارها، امنیت پرداخت یارها بیشتر است.
دلیل استقبال گسترده از پرداخت یارها چه بود؟
کسب‌وکارها می‌توانستند بدون نیاز به اینماد و کد مالیاتی، از پرداختیارها درگاه بگیرند. البته داشتن اینماد و کد مالیاتی برای فعالسازی تمامی درگاه‌ها اجباری است. از این موضوع که بگذریم، پرداختیارها درگیر بروکراسی‌های اداری نیستند
به‌علاوه سرویس‌های پرداختیاران ، امن‌تر و سریع‌تر هستند و قابلیت‌هایی را فراهم میکند که pspها هنوز هم نمی‌توانند ارائه کنند.
شاپرک یک نهاد رسمی است که به‌عنوان واسطه‌ای بین بانک مرکزی و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت (psp و پرداختیارها) عمل میکند. شاپرک به وجود آمد تا تمامی این نهادها بر اساس قوانین و استانداردهای مشابه فعالیت کنند. به‌علاوه شاپرک وظیفه دارد روی تمامی فعالیت‌های این شرکت‌ها هم نظارت داشته باشد.
کلام پایانی
پرداخت یارها شرکت‌هایی هستند که در حوزه فین‌تک و ارائه خدمات مالی فعالیت میکنند. این شرکت‌ها به دلیل محدودیت‌های شرکت‌های ارائه‌دهنده درگاه بانکی (مانند قوانین سختگیرانه، پشتیبانی ضعیف، سرعت پایین فعالسازی درگاه، خدمات محدود و غیره) به وجود آمده‌اند تا نیاز کاربران را رفع کنند.
